۱. مقدمه ای بر قراردادهای اجاره خودرو بدون راننده در ایران:

قرارداد اجاره خودرو بدون راننده در ایران به توافقی اطلاق می‌شود که به موجب آن یک طرف (موجر) وسیله نقلیه خود را برای مدت معین در ازای دریافت مبلغی مشخص به طرف دیگر (مستأجر) واگذار می‌کند تا مستأجر شخصاً از آن استفاده نماید. این نوع از خدمات در سال‌های اخیر به دلایل گوناگونی از جمله افزایش سفرهای گردشگری، نیازهای موقت کاری و شخصی، و همچنین تمایل به تجربه رانندگی با خودروهای متنوع، در ایران رواج فزاینده‌ای یافته است.

اساس حقوقی این نوع قراردادها در ایران، منطبق با اصول کلی حاکم بر قراردادها در قانون مدنی است. ارکان اساسی یک قرارداد معتبر شامل قصد و رضایت طرفین، معین بودن موضوع قرارداد و مشروعیت جهت آن می‌باشد. به طور خاص، مواد مربوط به عقد اجاره در قانون مدنی، به ویژه مواد ۶۸ تا ۵۰۷، چارچوب اصلی حقوقی حاکم بر قراردادهای اجاره خودرو را تشکیل می‌دهند.

دانلود کامل قرارداد اجاره خودرو بدون راننده

۲. ارکان و شروط اساسی قرارداد استاندارد اجاره خودرو (بدون راننده):

• مشخصات طرفین قرارداد (طرفین قرارداد):
  • یکی از ارکان اصلی هر قرارداد، تعیین دقیق هویت طرفین آن است. در قرارداد اجاره خودرو بدون راننده، لازم است مشخصات کامل موجر (اجاره‌دهنده) و مستأجر (اجاره‌گیرنده) به طور واضح درج شود. این مشخصات معمولاً شامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی یا گذرنامه، نشانی دقیق محل سکونت و اطلاعات تماس (شماره تلفن) برای هر دو طرف می‌باشد.
• مشخصات خودرو (مشخصات خودرو):
  • توصیف دقیق خودروی مورد اجاره از دیگر ارکان حیاتی قرارداد است. برای جلوگیری از هرگونه ابهام و اختلاف در آینده، لازم است مشخصات کامل خودرو شامل نوع (برند)، مدل، سال ساخت، شماره پلاک انتظامی، شماره شاسی، شماره موتور، رنگ و هرگونه کد شناسایی منحصربه‌فرد خودرو در قرارداد ذکر شود.
• هزینه‌های اجاره و شرایط پرداخت (هزینه‌ها و مبلغ اجاره):
  • قرارداد اجاره خودرو باید شامل جزئیات کامل هزینه‌های مربوط به اجاره باشد. مبلغ کل قرارداد اجاره خودرو (مبلغ قرارداد اجاره خودرو) و نحوه محاسبه آن (بر اساس نرخ روزانه، هفتگی یا ماهانه - روزانه / هفتگی / ماهانه) باید به وضوح مشخص شود.
• ودیعه ضمانت (ودیعه ضمانت):
  • در بسیاری از قراردادهای اجاره خودرو بدون راننده، مبلغی به عنوان ودیعه ضمانت (ودیعه ضمانت) از مستأجر دریافت می‌شود. این مبلغ به منظور تضمین جبران خسارات احتمالی وارد شده به خودرو، پرداخت جریمه‌های رانندگی یا سایر تخلفات مستأجر در طول مدت اجاره، و همچنین اطمینان از بازگرداندن خودرو در شرایط مطلوب اخذ می‌گردد.
• شرایط مربوط به سوخت (جزئیات سوخت):
  • قرارداد باید وضعیت سوخت خودرو در زمان تحویل (نشانگر سوخت تحویل) و وضعیت مورد انتظار آن در زمان عودت (نشانگر سوخت عودت) را مشخص نماید. مسئولیت تأمین سوخت در طول مدت اجاره و همچنین تکلیف مستأجر در خصوص بازگرداندن خودرو با همان میزان سوخت اولیه یا میزان مشخص شده در قرارداد باید به وضوح تعیین گردد. عدم تعیین دقیق این شرایط می‌تواند منجر به اختلاف در زمان عودت خودرو شود.
• محدودیت‌های مربوط به مسافت (محدودیت کیلومتر پیموده شده):
  • بسیاری از شرکت‌های اجاره خودرو، محدودیت‌هایی را برای میزان مسافت قابل پیمایش با خودرو در طول مدت اجاره تعیین می‌کنند (محدودیت کیلومتر پیموده شده). قرارداد باید به طور دقیق میزان مجاز پیمایش روزانه یا کل مدت اجاره را مشخص کرده و هزینه مربوط به پیمودن مسافت مازاد بر آن (هزینه کیلومتر مازاد) را نیز تعیین نماید.
• محدوده استفاده مجاز و محدودیت‌ها (محدوده حرکت مجاز ماشین اجاره شده):
  • قرارداد ممکن است شامل محدودیت‌هایی در خصوص مناطق جغرافیایی مجاز برای تردد با خودروی اجاره شده (محدوده حرکت مجاز ماشین اجاره شده) و همچنین نوع کاربری آن (مثلاً عدم استفاده برای مقاصد تجاری یا رانندگی در مسیرهای غیرآسفالت) باشد. رعایت این محدودیت‌ها بر عهده مستأجر است و تخطی از آن‌ها می‌تواند منجر به فسخ قرارداد و تحمیل جریمه گردد.
• پوشش بیمه‌ای (پوشش بیمه):
  • نوع پوشش بیمه‌ای ارائه شده برای خودروی اجاره‌ای باید به طور کامل در قرارداد مشخص شود. حداقل پوشش بیمه شخص ثالث (بیمه شخص ثالث) برای تمامی خودروها در ایران الزامی است. علاوه بر آن، امکان ارائه پوشش‌های تکمیلی مانند بیمه بدنه (بیمه بدنه)، بیمه سرقت (بیمه سرقت) و بیمه حوادث شخصی (بیمه حوادث شخصی) نیز وجود دارد.
• شرایط استفاده و نگهداری (شرایط استفاده و نگهداری):
  • مسئولیت‌های مستأجر در قبال استفاده صحیح و نگهداری از خودرو در طول مدت اجاره باید در قرارداد تعیین شود. این ممکن است شامل مواردی مانند بررسی دوره‌ای سطح روغن و آب خودرو و همچنین ممنوعیت انجام برخی کارها مانند مسابقه دادن یا حمل بار بیش از حد مجاز با خودرو باشد.
• مسئولیت خسارات و حوادث (مسئولیت خسارات و تصادفات):
  • رویه قانونی در صورت بروز حادثه یا وارد شدن خسارت به خودرو باید در قرارداد مشخص شود. مسئولیت گزارش حادثه به مراجع ذیصلاح و شرکت اجاره‌دهنده، و همچنین مسئولیت پرداخت هزینه‌های تعمیر یا جایگزینی خودرو بر اساس شرایط و پوشش بیمه‌ای، باید به وضوح تعیین گردد.
• شرایط فسخ قرارداد (شرایط فسخ قرارداد):
  • قرارداد باید شرایطی را که بر اساس آن هر یک از طرفین می‌توانند پیش از پایان مدت اجاره، قرارداد را فسخ نمایند، مشخص کند. این شرایط ممکن است شامل عدم پرداخت به موقع اجاره بها، استفاده نادرست از خودرو یا بروز حوادث غیرمترقبه باشد. همچنین، جریمه‌های احتمالی ناشی از فسخ زود هنگام قرارداد نیز باید در آن ذکر شود.
• قانون حاکم و مرجع حل اختلاف (قانون حاکم و مرجع حل اختلاف):
  • در قرارداد باید تصریح شود که قانون جمهوری اسلامی ایران بر تفسیر و اجرای آن حاکم خواهد بود. همچنین، مرجع حل اختلاف در صورت بروز هرگونه اختلاف بین طرفین، مانند مذاکره، داوری یا مراجع قضایی، باید مشخص گردد.
• سایر شروط و توافقات خاص:
  • طرفین می‌توانند هرگونه شروط و توافقات خاص دیگری را که مد نظر دارند و با قوانین مغایر نیست، در قرارداد درج نمایند.

جدول شماره ۱: شروط الزامی و اختیاری رایج در قراردادهای اجاره خودرو بدون راننده در ایران